Bong bóng AI trị giá 1.000 tỷ USD: OpenAI chưa lãi nhưng thế giới đã “đốt tiền” vào hạ tầng đắt đỏ nhất lịch sử công nghệ

Điều trớ trêu là tâm điểm của làn sóng đầu tư này – OpenAI – vẫn chưa tạo ra lợi nhuận. Theo dự báo, công ty sẽ tiếp tục “đốt” khoảng 115 tỷ USD đến năm 2029, trong khi doanh thu năm 2025 mới chỉ đạt 4,3 tỷ USD và vẫn lỗ hơn 2 tỷ USD.

Đầu tư kiểu “vòng lặp tự nuôi cầu”: Một cuộc chơi nhiều rủi ro

Các thương vụ tỷ USD giữa các công ty công nghệ đang tạo ra một chuỗi tài chính vòng tròn, nơi mỗi bên vừa là nhà đầu tư, vừa là khách hàng. Ví dụ, Nvidia cam kết đầu tư 100 tỷ USD vào OpenAI để xây dựng hạ tầng, nhưng số tiền đó lại được dùng để mua GPU từ chính Nvidia.

Tương tự, Oracle chi hàng chục tỷ USD mua chip Nvidia, rồi cho OpenAI thuê trung tâm dữ liệu. AMD, dù đến sau, cũng đang bơm hàng chục tỷ để giành phần trong miếng bánh AI.

Các ngân hàng lớn như JPMorgan và MUFG thì cung cấp gói vay lên tới 20 tỷ USD để xây siêu trung tâm dữ liệu phục vụ AI. Tổng quy mô các thỏa thuận đã vượt GDP của nhiều quốc gia tầm trung.

Giới phân tích cho rằng, mô hình tài trợ kiểu "vendor financing" này chẳng khác gì việc các ngân hàng bơm vốn cho thị trường bất động sản đã quá nóng trước cuộc khủng hoảng tài chính 2008 – giữ dòng tiền ngắn hạn chảy đều, nhưng đẩy toàn bộ rủi ro về tương lai.

Khi tăng trưởng được "thổi phồng" bằng đầu tư chéo

Phần lớn doanh thu hiện nay trong ngành AI đến từ API, dịch vụ đám mây hoặc các sản phẩm thử nghiệm, chứ chưa có mô hình kinh doanh bền vững. Tệ hơn, chi phí vận hành và khấu hao hạ tầng lại tăng gấp đôi mỗi năm.

Nhiều công ty đang mua dịch vụ của nhau để thổi phồng tăng trưởng, tạo ra ảo giác về nhu cầu thực tế. Trong khi đó, các sản phẩm tạo ra bởi AI – từ nội dung viết đến hình ảnh, video – tuy có vẻ hữu ích nhưng lại không thực sự mang lại giá trị kinh tế rõ ràng.

Một nghiên cứu từ MIT từng chỉ ra rằng 95% doanh nghiệp đầu tư vào AI không thu được lợi nhuận thực sự, do các ứng dụng chưa mang lại hiệu quả thương mại cụ thể.

Bài học từ bong bóng dot-com và câu hỏi về “ảo giác AI”

Tình hình hiện tại gợi nhớ đến giai đoạn bong bóng dot-com cuối thập niên 1990, khi hàng loạt công ty Internet được định giá hàng chục tỷ USD dù chưa kiếm được xu lợi nhuận. Cuối cùng, chỉ một số ít như Google hay Amazon sống sót và chiếm lĩnh thị trường.

Ngày nay, AI đang là “trend” không thể thiếu trong mọi ngành – từ y tế, tài chính, đến bán lẻ và cả lĩnh vực quảng cáo Facebook. Các thương hiệu đổ xô tích hợp AI để tối ưu hóa hiệu quả tiếp cận khách hàng, tự động hóa nội dung, cá nhân hóa trải nghiệm. Thế nhưng, các công cụ AI tạo nội dung cho quảng cáo Facebook lại thường dừng ở mức “thử nghiệm” hơn là mang lại hiệu quả vượt trội như kỳ vọng.

Tương lai: Cách mạng công nghệ hay cú sập tài chính?

Dù CEO OpenAI Sam Altman thừa nhận có thể “chúng ta đang hưng phấn quá mức”, ông vẫn tin rằng AI là công nghệ quan trọng nhất của thời đại. Mark Zuckerberg thì cho rằng rủi ro lớn nhất là không đầu tư đủ để nắm bắt cơ hội, chứ không phải chi tiêu quá tay.

Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo nếu một mắc xích trong hệ thống này gãy – như OpenAI mất nguồn thu, Nvidia gặp sự cố sản xuất, hay một đối thủ từ Trung Quốc tung ra công nghệ rẻ hơn – toàn bộ cấu trúc tài chính trị giá nghìn tỷ USD có thể sụp đổ nhanh chóng.

Kết luận

Câu hỏi đặt ra không phải là AI có tiềm năng hay không – mà là: mức độ đầu tư hiện tại có bền vững hay chỉ là một bong bóng được “lập trình” sẵn để vỡ?

Trong khi các nhà phát triển vẫn miệt mài xây dựng siêu máy tính và nền tảng AI, thị trường lại bắt đầu tự hỏi: liệu AI có thực sự đang trở nên thông minh hơn, hay chính con người đang ngày càng mù quáng vì niềm tin vào AI?